Sociaal & Maatschappelijk , Familie & Levensloop
Jan met de korte achternaam
Net zoals een natuurlijk landschap, met volop regionale verschillen, bestaat er een namenlandschap: de variatie in familienamen laat zien waar we ongeveer zijn in Nederland. Zo zijn achternamen eindigend op -a, -ma, -sma, -stra, -enga en -inga typerend voor Friesland en Groningen. Ook binnen Groningen bestaan er regiospecifieke eigenaardigheden. Zo woont de spreekwoordelijke Jan met de korte achternaam waarschijnlijk in Oost-Groningen.
In dit deel van de provincie komen namelijk de meeste korte achternamen voor. Reden: vooralsnog onbekend.
Burgemeester F.J. de Zee van Veendam werd al in 1937 getroffen door de kernachtigheid van de familienamen in zijn gemeente. Hij zette alle eenlettergrepige namen – bovendien bestaande uit maar drie letters – achter elkaar in de Groningsche Volksalmanak van dat jaar:
Bik en Bok en Bos en Bus
Bijl en Dik en Dijk en Hak
Ham en Has en Hof en Hut
Kip en Kok en Kor en Mik
Mos en Mijs en Nap en Ots
Pik en Pol en Por en Pot
Pul en Pijl en Ram en Rol
Ros en Sap en Sol en Suk
Tof en Tol en Top en Tor
Val en Vos en Wei en Weij
Een opvallende categorie zijn de korte achternamen eindigend op -ik. Als we de gemeente Groningen – met een grote namenconcentratie – buiten beschouwing laten, zijn de -ikken overwegend in Oost-Groningen te vinden (met tussen haakjes de koplopende gemeente en het aantal naamdragers daar in 2007):
Bik (Veendam, 6)
Blik (Scheemda, 26)
Dik (Pekela, 31)
Flik (Hoogezand-Sappemeer, 7)
Frik (Delfzijl, 11)
Mik (Pekela, 53)
Pik (Vlagtwedde 5, Appingedam 5)
Schrik (Pekela, 46)
Slik (Zuidhorn, 11)
Snik (Eemsmond, De Marne; beide minder dan 5 naamdragers)
Sprik (Veendam, 12)
Stik (Stadskanaal, 8)
Strik (geen gemeente met meer dan 5 naamdragers)
Zwik (Reiderland, 17)
Als kanttekening bij deze cijfers: volgens de volkstelling van 1947 woonde het grootste aantal Pikken destijds in Onstwedde, Vlagtwedde en Wildervank, en huisden de meeste Slikken in Wildervank en Winschoten. Twee generaties geleden was de concentratie in het oosten van de provincie dus nog meer evident.
Tot slot is het dan ook niet verrassend dat de kortste familienaam van Groningen vooral dáár wordt gevonden: A.B, ook wel gespeld als AB of Ab. De achternaam komt voornamelijk voor Bellingwedde, Scheemda, Veendam en Winschoten.
Bronnen
http://www.meertens.knaw.nl/nfb/
Siemon Reker, Bolt, Hoeksema en andere familienamen in Groningen anno 1947. Een retrograde lijst (Groningen 1999).
Reacties
Nog geen reacties